Байсан…… Бәкір
БАЙСАН – біріккен тұлғалы есім. Ауыспалы мағынасы есебі жоқ, қисапсыз. Түрі — Сансызбай.
БАЙСАРЫ – бай + сары. Байсары есімінің соңғы «ы» дыбысының түсіп, қысқарған түрі Байсар. Синонимі – Сарыбай.
БАЙСЕРКЕ – бай + серке, түрі — Серкебай.
БАЙСҰЛТАН – қазақ тілінен алынған бай + араб тілінен алынған сұлтан. Билік жүргізуші деген мағынаны білдіреді.
БАЙТАҚ — ұшы – қиыры жоқ кең, шексіз; шамадан тыс көп, өте мол.
БАЙТАС – адам өміріндегі бақыт пен байлық тастай берік, мықты болсын деген тілекпен қойылған есім.
БАЙТЕМІР – баланың өміріндегі байлығы мен бақыты темірдей мықты болсын деген тілекпен қойылған есім.
БАЙТУ – бала бай боп туды, өмірге бай боп келді деген мағынада қойылған есім.
БАЙТУҒАЙ – бала бақытты, өмірі бай боп туса екен деген тілекпен қойылған есім.
БАЙТҰР – бақытты өмір сүр, өмірінде молшылық – береке болсын деген тілекпен қойылған есім.
БАЙШЫ – байышы, бай бол деген мағынаны білдіреді.
БАЙЫР – бай болар, бақытты болар деген мағынаны білдіретін есім.
БАЙЫЗБАЙ – араб тілінен алынған фаиз — молшылық, жомарттық. Тіліміздегі Жомартбай, Мырзабай есімдерімен мәндес.
БАҚАЙ – араб тілінен алынған бахи — қатты, тұрақты, мәңгі.
БАҚҚОЖА – араб тілінен алынған бахт — бақыт, құт, ырыс + араб тілінен алынған ходжа — ұстаз, мырза қожайын.
Бақытты ұстаз, ырысы асқан мырза.
БАҚИ – араб тілінен алынған мәңгілік, адал, тұрақты.
БАҚТАЛАП – араб тілінен алынған бахи + қазақтың сөзі талап. Бағы асқан талапты, талант иесі болсын деген тілекпен қойылған есім.
БАҚТАРАЙ – араб тілінен алынған бәхт + қазақтың сөзі арай. Бақыты жанған, жайнаған деген мағыналы есім.
БАҚТИЯР – иран тілінен — бақытты, кұтты.
БАҚТЫБАЙ – араб тілінен — бақытқа бай, бақытты.
БАҚЫТЖАН – араб тілінен алынған бәхт + иран тілінен алынған жан. Бақытты жан, бағы асқан адам.
БАҚЫТЖАР – араб тілінен алынған бәхт + қазақтың сөзі жар — дос. Бақытты жолдас болсын деген тілекпен қойылған есім.
БАҚЫТҚАЛЫ – (қараңыз: Оразалы).
БАҚЫТКЕЛДІ – (қараңыз: Оразгелді).
БАҚЫТБЕК – (қараңыз: Оразбек).
БАЛАБАЙ – бала + бай. Баласы көп болсын деген тілекпен қойылған есім.
БАЛАҚАЙ – бала сөзінің еркелетіп айту түрі.
БАЛАХМЕТ – араб тілінен алынған бала — жүрек, жан, ес, ой, зейін; қанат, қол + ахмет. Ата – ананың сүйеніші, қанаты, тірегі. Біріккен тұлғалы есімдер — Балқыбал, Балқыбек.
БАЛҒАБЕК – балға + бек, бала балғадай мықты, берік болсын деген тілекпен қойылған есім.
БАЛҒОЖА – араб тілінен алынған бал — жүрек + қожа – жүректің әміршісі, деген мағынаны білдіреді.
БАЛҚЫ, — елжіреу, насаттану. Біріккен тұлғалы түрі — Балқыбек.
БАЛМҰҚАН – араб тілінен алынған бал + араб тілінен алынған мухқан — қызмет етуші. Адал жүрегімен қызмет етуші.
БАЛТА – бала өткір, қайтпас – қайсар батыл, мықты болсын деген ниетпен қойылған. Біріккен тұлғалы есімдер — Балтабай,
Балтабек. Еркелете кысқартып айтылған түрі – Балташ.
БАЛУАНҒАЛИ – иран тілінен алынған пахлеван — батыр, ер, күрескер, палуан + араб тілінен алынғанғали — жоғары биік. Ең мықты күрескер, батыр деген мағынаны білдіреді.
БАПА – араб тілінен алынған уәфа — дұрыстық, адалдық; толықтык; сөзде тұру, уәдені орындау.
БАРАТ – араб тілінен алынған бара – босаған, тыныс алған.
БАРАҚ – араб тілінен алынған бәррақ — баррақ – жарқыраған, құбылған.
БАРЖАҚСЫ – барлығы ойдағыдай, көнілдегідей деген мағынаны білдіреді.
БАРИ – араб тілінен алынған бари – жаратушы.
БАРЛАС – моңғол тілінен алынған батыр, атақты жерден шыққан адам.
БАРЛЫБАЙ – қазақтың сөзі бар – үлкен, зор + қосымша лы + бай; дәулетті, бай адам.
БАРЫС – жолбарыс тұқымдас жыртқыш аң; көне, он екі мүшел жыл атынын үшінші аты.
БАСАР – өлген баланың орнын басар, жасы ұзақ болар деген үміт, тілекпен қойылған есім.
БАСҚАН – баласы өлгеннен кейін туған балаға осындай ат қойылған.
БАСТАУБАЙ – бастау + бай, бастаудай мөп – мөлдір, таза адам боп өссін деген тілекпен қойылған есім.
БАСЫМ – күші, білімі басқадан артық, мол, басым болсын деп қойылған есім.
БАТТАЛ – иран тілінен алынған баттол — батыл, өткір, өжет.
БАТТАЛХАН – иран тілінен алынған баттол + көне туркі тілінен алынған хан — өткір, өжет, батыл хан.
БАТЫР – қазақ тілінен алынған каһарман – батыл, ер жүрек.
БАТЫРАЛЫ – батыр + араб тілінен алынған алы, ғали сөзінің жуан айтылуы, яғни батыр ғали.
БАТЫРБЕК – батыр + бек, мықты, күшті батыр. Түрі — Бекбатыр.
БАТЫРҚАН – әрі батыр әрі хан болсын деген тілекпен қойылған көне есім.
БАТЫРЛАН – өжеттену, ер жүректене түсу.
БАТЫРША – батыр + ша, шах иран сөзінің қысқарған түрі. Батыр шах деген мағынаны білдіреді.
БАУБЕК – өмір – жасы ұзақ, өмірлі болсын, табанды жігіт болсын деген тілекпен қойылған есім. Синонимі — Бекбау.
БАУЫРЖАН – ағайынға, туған – туысқа жан – тәнімен берілсін, жанындай жақсы көрсін, бауырмал болсын деген тілекпен қойылған есім.
БАЯЗИТ – араб тілінен Абуязид есімінің өзгерген түрі. Абуязид — Язидтің әкесі деген мағынаны білдіреді. Ал Язид сөзінің тура мағынасы – ерекше, айрықша асқан.
БАЯН – араб тілінен — анық, ашық. Алаңсыз, бақытты деген мағынаны білдіреді.
БАЯНДЫ – тұрақты, табанды.
БАЯТ – араб тілінен — хак, ақшыл түсті.
БӘКІР – араб тілінен — зерттеуші.
© Дереккөзі
